EDZ

Ervaringsdeskundigheid in de Zorg (EDZ)

Inzet ervaringsdeskundige

Ervaringsdeskundigen, wij noemen ze herstelmedewerker, hebben binnen Fiducia Zorg een specifieke inbreng. Ze worden breed ingezet, zowel in de primaire hulpverlening (ambulante zorg, waar ze voornamelijk dezelfde reguliere taken als de andere teamleden vervullen), als op beleidsniveau en in ondersteunende domeinen, zoals (interne- en/of externe) opleidingen en trainingen. Wij zien een grote meerwaarde in de inzet van herstelmedewerkers voor bij het leveren van onze diensten door extra ondersteuning in herstelprocessen, waar veel cliënten, die hulp ontvangen vanuit o.a. de Wmo, toch ook mee te maken hebben.

Herstelmedewerker

Een herstelmedewerker heeft geleerd om, op grond van eigen herstelervaring met het te boven komen van een ontwrichtende situatie en/of van stigmatisering en empowerment, voor anderen ruimte te maken voor herstel. De ondersteuning die geboden wordt, is gebaseerd op herkenning, erkenning en begrip van ‘binnenuit’ en sluit aan op de principes van herstelondersteunende zorg, methodische zelfhulp en de kernwaarden van ervaringsdeskundigheid. De zorg (behandeling, begeleiding en rehabilitatie) staat in dienst van het herstelproces van de cliënt. Het herstelproces leidt tot een hernieuwd zelfgevoel, identiteit en authenticiteit. De ondersteuning legt accent op zelfmanagement, methodische zelfhulp en eigen regie en draagt bij aan preventie van ziekte en zorgafhankelijkheid. De herstelmedewerker onderscheidt zich van andere hulpverleners doordat hij of zij ervaringskennis heeft van de methoden die het herstelproces van cliënten ondersteunen en doordat hij of zij zelf een voorbeeld is van hoop en empowerment. De herstelmedewerker toont met zijn eigen herstelproces het bestaan van het vermogen om in allerlei situaties te herstellen aan. De ondersteuning omvat een samenwerkingsproces met de cliënt waar de omgeving (het cliëntsysteem: o.a.: naasten, maatschappelijke organisaties) eveneens bij betrokken wordt. Herstelmedewerkers zijn onderscheidend van andere disciplines doordat zij een beargumenteerde inbreng, van de aan den lijve ondervonden kennis voor de inrichting van herstelondersteunende zorg, professioneel inzetten. Wij willen met de inzet van herstelmedewerkers afhankelijkheid van patiënten verlagen en participatie in de eigen woonomgeving en in de samenleving bevorderen. Hiermee kan hospitalisatie voorkomen of doorbroken worden en kunnen cliënten met een psychische kwetsbaarheid, die langdurig zijn aangewezen op begeleiding, zelfstandig blijven wonen.

Samenwerking met gemeentes en andere partijen

In het kader van de Wmo zijn veel verantwoordelijkheden, die aanvankelijk door de ggz werden opgevangen en geregeld, overgeheveld naar de gemeentes. Daardoor vinden veel veranderingen plaats in de beroepscontext van ervaringsdeskundigen. Wij van Fiducia Zorg zien hier de behoefte aan inzet van herstelmedewerkers in de thuiszorg. In samenwerking met de gemeentes, en ook andere partijen, kan meer appčl gedaan worden op de eigen kracht van burgers (cliënten) en wordt afhankelijkheid van professionele zorg verminderd en sociale inclusie en participatie versterkt. Ook wil Fiducia Zorg veel meer aandacht uit laten gaan naar de samenwerking met naastbetrokkenen, buurtbewoners en maatschappelijke partners.

Etnisch culturele samenleving

Er is sprake van een toename van het aantal zorgvragers met een niet-Nederlandse afkomst. Dit vraagt van alle werkers aandacht voor en kennis van etnische- en culturele aspecten van de hulpverlening. Ook is het voor veel mensen nog een taboe om hulp te zoeken bij de ggz, waardoor zij niet altijd de hulp krijgen die nodig is. Herstelmedewerkers van Fiducia Zorg kunnen hierin een belangrijke rol spelen door eventuele vooroordelen te doorbreken en op deze manier de zorg toegankelijker te maken.

Herstel, empowerment en stigma

Hieronder een korte uitleg over de termen herstel, empowerment en stigma.

Herstel
Herstel verwijst naar een onvermoede en krachtige mogelijkheid voor een beter leven met en voorbij de psychiatrische kwetsbaarheid (aandoening), ook zonder dat er van volledige genezing sprake is. In een herstelproces (her)ontdekken mensen (verloren gewaande) mogelijkheden voor een vervullend leven met of zonder aandoening. Zij ontdekken dat ze alleen zelf de betekenis kunnen vinden van hun problemen en van aanwezige symptomen. Daardoor kunnen zij de symptomen een plaats en betekenis geven in het grotere geheel van hun leven, leren om over de rampzalige gevolgen van de aandoening heen te groeien en vaak ook een nieuwe richting te geven aan hun leven. Steeds weer laat een herstelproces zien hoe de persoonlijke betekenisgeving mensen tot keuzes brengt die hoop, nieuwe kracht en mogelijkheden opleveren en waardoor het leven een andere wending kan nemen.

Empowerment
Empowerment betekent ‘in kracht komen’. Grenzen die aanvankelijk het ontplooien van kracht in de weg zaten, worden verlegd en belemmeringen worden weggenomen. Soms gaat het om interne blokkades of individuele grenzen die mensen in en van zichzelf hebben. Maar er kunnen ook (impliciete) grenzen ontstaan zijn door beeldvorming, hulpverlening en de sociale kaders (externe, maatschappelijke grenzen). In empowerment gaan mensen hierin de beeldvorming meer zelf bepalen.

Stigma en zelfstigma
Stigma is het negatieve beeld dat een groep of samenleving heeft over mensen die afwijken van wat de groep normaal vindt. In een proces van stigmatisering kunnen mensen buiten de groep gesloten en gediscrimineerd worden. Het stigma wordt door hen die het treft gemakkelijk gepersonaliseerd waardoor zij ook zichzelf negatief beoordelen. Zo wordt stigma ‘zelfstigma’. Stigmatisering betekent telkens weer het negatieve beeld bevestigen. Hulpverleners zijn niet immuun voor het (onbewust) bevestigen van de negatieve beelden. Daarnaast speelt in de relatie hulpverlener-cliënt de tegenstelling ‘alwetend, helpend en gezond’ tegenover ‘niet- wetend, hulpeloos en ziek’ mee, waardoor een extra stigma kan ontstaan. De gevolgen van stigmatisering zijn dramatisch. Het stigma is voor een groot deel verantwoordelijk voor verlies van maatschappelijke rollen waarmee veel mensen te maken hebben: het verlies van baan, inkomen, het verlies van sociale contacten. Een lagere kwaliteit van leven is vaak het gevolg.